Anna Orłowska – Niewidzialność: Studium Przypadku

wernisaż w sobotę 16 maja 21:00, wystawa czynna do 7.06.2015

O niewidzialności

Kiedy Michel Foucault odkopywał kościec współczesnej koncepcji władzy, wskazując na figurę panopticonu jako tę, która ją organizuje, nie pisał jeszcze o współczesnym nam uzależnieniu od wzroku, od pola widzenia przekraczającego niemal dowolny horyzont. Wskazywał jednakże bezbłędnie zmianę w hierarchii patrzenia jaka za sprawą postępu i racjonalizacji się dokonywała. Ludzie z tych, którzy – widzieli niewiele ze swoich jaskiń – od momentu prometejskiego buntu zmieniali się w coraz szybszym tempie w tych, którzy – mogą patrzeć z góry, powoli zajmując miejsce zarezerwowane dotychczas dla bogów. Ci ostatni w toku tego procesu wkrótce mieli okazać się zbędni.

Wzrok zdominował nasze czasy jako narzędzie obrony i agresji. Jest tym zmysłem, który napędza virillowski wyścig zbrojeń. W tym szaleńczym odkrywaniu pola, jest i miejsce dla fotografii. W końcu pozwoliła patrzeć na to, co chwilowe i unikatowe, ukryte i niemożliwe. A wreszcie, pozwoliła patrzeć na to wspólnie. W masowym spojrzeniu uświadamiamy sobie naszą zbiorowość, możliwość krzyżowania się spojrzeń. A także złudne poczucie, że widzieliśmy wiele.

Panopticon spełnia się dziś, jest archetypem dla wzrokocentrycznej kultury, epoki big data, gdzie każde spojrzenie i każdy obraz mają potencjalnie znaczenie i potencjalnie przynoszą wiedzę. W końcu i pustka stała się dziś obrazem pełnym informacji.

Anna Orłowska zaczyna swoją nową pracę właśnie od pustki, a dokładniej czarnej dziury – przestrzeni niezdobytej przez ludzkie oko i techniki optyczne, samotnie zbuntowanej i niepodporządkowującej się naszym narzędziom. Jej nowy cykl zorientowany jest wokół niewidzialności, której wydawać by się mogło dzisiaj jest już tak niewiele. Artystka kieruje swoją uwagę w stronę symbiotycznego związku, jaki rozwija się wraz z nowymi możliwościami widzenia. Na znaczeniu zyskują bowiem wszelkie techniki związane z coraz trudniejszą sztuką ukrycia, kamuflażu, skrywania się za fałszywym odbiciem.

Orłowska spogląda w stronę nowych strategii, dotyka tego, co dzisiaj, a nawet w futurologicznej próbie pyta o przyszłość. Niewidzialność w początkach rezerwowana dla bogów i natury, stała się jedną ze strategii mimetycznych, społecznie pozwalającą również na odcięcia i przemilczenia.

Artystka w swoim blisko dwuletnim śledztwie, w kolejnych rozdziałach deklinuje niewidzialność przywołując jej różne obrazy. Prócz faktów, pojawiają się kreacje i półprawdy. Tropy biegną od scen z hollywoodzkich produkcji, przez miejsca ukryte i niechciane jak dom dla upośledzonych czy zniknięcie Statuy Wolności, niewidzialny czołg, aż po globalne zagadkę znikających pszczół. Jak w przypadku średniowiecznych bestiariuszy obrazy zostają zrównane w jednym porządku.

W swoich poszukiwaniach artystka nie ogranicza się do własnych fotografii; zleca, przejmuje i konstruuje, wszystko po to, by odkryć tę drugą stronę przymusu widzenia lub też negatyw kumulowanej pod dyktando jednego zmysłu wiedzy. W jej wizualnym poszukiwaniu fotografia mówi wiele o samej sobie, na nowo odsłania ten irracjonalny aspekt swoich możliwości, który karze powątpiewać w możliwości maszyny. Jak przy dziewiętnastowiecznym seansach spirytystycznych, służy z matematyczną precyzją spełnieniu ludzkich fantazji i zilustrowaniu lęków.

Jakub Śwircz

Wystawa organizowana w ramach Krakow Photo Fringe 2015

Anna Orłowska (1986)

Ukończyła Fotografię w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (2011) oraz w Instytucie Twórczej Fotografii na Uniwersytecie Śląskim w Opawie (2013). Laureatka stypendium Photo Global w School of Visual Arts w Nowym Jorku (2013). Autorka wielu wystaw indywidualnych między innymi: „Leakage and other works” w galerii Panoptikon w Sztokholmie (2015), „Niewidzialność: studium przypadku” w Atelier Josefa Sudka w Pradze, galerii Asymetria w Warszawie i BWA w Katowicach (2014). Brała także udział w licznych wystawach zbiorowych, między innymi w Forward Thinking Museum (USA), na Miesiącu Fotografii w Bratysławie(SK), Prague Photo Festival oraz Międzynarodowym Festiwalu Mody i Fotografii w Hyeres (FR). Jej projekt The day before znalazł się wśród prac wybranych do projektu ‘reGeneration2 : Tomorrow’s Photographers Today’ prezentowanego między innymi w Musée de l’Elysée (CH), w Aperture Foundation (USA) czy na festiwalu Rencontres d’Arles (F). Jej prace publikowały między innymi takie magazyny jak British Jurnal of Photography (GB), Dear Dave (USA), Photo+(KR), Der Greif (D), Fotografia (PL).

Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2010, 2013) oraz Marszałka Województwa Łódzkiego (2011)